Zadawać pracę domową czy nie zadawać? Jak mądrze kierować systemem edukacji? Jaki sens ma nauka i do czego nas prowadzi? Nie pierwszy raz pytanie o system edukacji pojawia się w debacie publicznej. Rysunek opublikowany w 1963 r. w „Szpilkach” (nr 25) nie proponuje żadnych rozwiązań, ale zachęca do refleksji z perspektywy jednostki najbardziej zainteresowanej – ucznia.

Stojąc u progu dorosłości w nieuchronnie zmieniającym się świecie, nietrudno popaść w głoszący niemożliwość poznania świata pesymizm poznawczy (agnostycyzm). Czy bowiem krótkie zdanie pojedyncze rozwinięte z podmiotem orzeczeniem i dopełnieniem w bierniku, informujące o właścicielce kota Ali sprawi, że poznamy lepiej świat? Wyraz twarzy bohaterów rysunku pochylonych nad pierwszym zdaniem z „Elementarza” nie daje jasnej odpowiedzi. Rysunek nie jest jednak aż tak pesymistyczny jak może się wydawać. Każda pogłębiona refleksja (myślenie ze zrozumieniem) z czasem prowadzi, czy winna prowadzić, do wniosków, a te są ważnym etapem w procesie edukacji.

Autorem rysunku jest Ryszard Winiarski (1936-2006), malarz, twórca form przestrzennych, student na Wydziale Mechaniki Precyzyjnej Politechniki Warszawskiej oraz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Inspirowane rachunkiem prawdopodobieństwa czarno-białe prace Winiarskiego z lat 60. XX w. posługujące się kwadratowym modułem stanowią doskonały przykład zastosowania nauk ścisłych w twórczości artystycznej, przekraczającego granice obu dziedzin. Zaproponowana koncepcja artystyczna była dojrzała i oryginalna. Winiarski zaproponował w niej przełożenie wybranych zagadnień z obszaru nauk ścisłych, takich jak statystyka, teoria gier, przypadek, na język sztuki. Doskonałe wykształcenie artysty, jego głębokie przekonanie o związku sztuki i nauki oraz wartości obu w życiu człowieka i procesie kształtowania społeczeństwa, są chyba najlepszą odpowiedzią na wszelkie wątpliwości dotyczące sensu odkrywania świata. Osoby tkwiące w pesymizmie poznawczym zachęcamy do odkrywania karykatury i satyry, uśmiech to pierwszy krok w stronę optymizmu, także poznawczego.

Pracę zakupiono do zbiorów muzeum w 1984 r. 

Aldona Tołysz