Maciej Trzepałka – rysownik i ilustrator. Urodził się w 1963 r. w Zabrzu. W 1987 r. ukończył studia polonistyczne na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jako rysownik debiutował w tygodniku „Tak i Nie” w 1986 r. Publikował w wielu polskich czasopismach, takich jak katowicka „Gazeta Wyborcza”, „Taki i Nie”, „Głos Przyrody”, „Naj”, „Mój Pies”, „Kwak”, magazyn „Autoklub”, „Tina”, „Wiadomości Wędkarskie”, „Las Polski”, „Drwal”, „Jagodnik”, „Świerszczyk”. Ilustrował podręczniki szkolne dla wydawnictw: Videograf, Juka-91, MAC Edukacja, Nowa Era, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne i książki dla dzieci: Maciej Trzepałka „Kosmiczna żabka”, Małgorzata Strękowska-Zaremba „Abecelki i Duch Bursztynowego Domu”, Janusz Dunin „Stefek Burczymucha i inne niezapomniane wiersze”, Agnieszka Galica „Zmartwienie Anatola”. Twórca przygód i postaci rysunkowych Lucynki i Zająca Kicaja w rubryce czasopisma dla dzieci „Świerszczyk” oraz reportera Kacperka w kwartalniku „Głos Przyrody”. Od 2002 r. jest aktywnym uczestnikiem oraz laureatem krajowych i międzynarodowych konkursów na rysunek satyryczny. Brał udział w wielu wystawach zbiorowych rysunku, ilustracji i komiksu. W 1993 r. w Muzeum Miejskim w Zabrzu odbyła się jego pierwsza wystawa indywidualna. Prace artysty odnaleźć można m.in. w zbiorach Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego w Warszawie, Galerii Satyrykon w Legnicy, Galerii Resursa w Żyrardowie, Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze, Ośrodka Kultury w Niemodlinie, a także w kolekcjach zagranicznych: we Włoszech, w Portugalii, Chorwacji, Szwecji, Belgii, Czechach, Turcji, Indiach, Chinach i na Słowacji.

Wystawa zawiera sześćdziesiąt dziewięć prac ze zbiorów muzeum oraz z kolekcji artysty. Tytuł wystawy odnosi się do paradoksu słodko-gorzkiej rzeczywistości, która ma odzwierciedlenie w kolorystyce i szarości na ekspozycji. Obok rysunków wykonanych tuszem wśród odcieni jego twórczości znajdziemy także te „wypełnione” kredką z charakterystyczną linią konturów i kreślonym cienkopisem deszczem drobnych kresek na każdym z planów. Może to próba uporządkowania, a może też – nadania charakterystycznego rytmu kompozycji, z której wyłaniają się bohaterowie jego ilustracji: ludzie, zwierzęta, rośliny lub przedmioty – pisze Elżbieta Laskowska, dyrektor Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego w tekście wstępnym do katalogu wystawy. Wiele prac Trzepałki powstaje także przy użyciu akwareli lub tempery. W tym przypadku kontury postaci i przedmiotów, jeśli nie zostaną wydobyte czarną lub barwną linią, stają się mniej formalne, zamazane, choć nadal widocznie oddzielone zróżnicowaniem odcieni – dodaje.

Tytułowe „odcienie” nawiązują także do różnorodności tematycznej prac Macieja Trzepałki oraz wywoływanych przez nie odczuć. […] jego rysunki, niejednokrotnie dotykające poważnej tematyki, budzą nie tylko uśmiech, lecz także emocje przynależne reakcjom na ostrzejszą satyrę. Tak dzieje się w przypadku prac poruszających kwestie ekologii, ochrony przyrody, działalności człowieka, odwołujących się do tematów ekonomicznych oraz polityki, gdzie bronią „w rękach” jego bohaterów pozostaje humor o nieco ciemniejszej, a czasem nawet prawie czarnej barwie – wyjaśnia Laskowska.

Prezentacji towarzyszy katalog z reprodukcjami dzieł.

Odcienie twórczości Macieja Trzepałki

Maciej Trzepałka rozpoczyna swoją rysunkową opowieść od prowadzonej na papierze przy pomocy piórka lub cienkopisu kreski. Od mocnego kontrastu pomiędzy białymi płaszczyznami kartki a kreślonymi jej biegiem konturami. Nie przytłaczają one jednak kompozycji, ale łagodnie wydobywają zarysy scen i wypełniających je postaci. Postaci ujętych w tak rozpoznawalny sposób, że nie sposób nie przypisać ich Trzepałce. Bohaterowie jego rysunków są realistyczni i namacalni, choć włożeni w bajkową, odrealnioną i żartobliwą scenografię. W ten sposób powstają humorystyczno-satyryczne scenki, zarówno w formalnej, jak i artystycznej warstwie czerpiące ze środków przynależnych karykaturze, a także – obecnym również w twórczości artysty – komiksowi i ilustracji.
Obok rysunków wykonanych tuszem wśród odcieni jego twórczości znajdziemy także te „wypełnione” kredką ze wspomnianą już charakterystyczną linią konturów i kreślonym cienkopisem deszczem drobnych kresek na każdym z planów. Może to próba uporządkowania, a może też – nadania charakterystycznego rytmu kompozycji, z której wyłaniają się bohaterowie jego ilustracji: ludzie, zwierzęta, rośliny lub przedmioty. Wiele prac Trzepałki powstaje także przy użyciu akwareli lub tempery. W tym przypadku kontury postaci i przedmiotów, jeśli nie zostaną wydobyte czarną lub barwną linią, stają się mniej formalne, zamazane, choć nadal widocznie oddzielone zróżnicowaniem odcieni. Pojawiają się wyraźne pasy i smugi. Elementy obrazu artysta wydobywa kolorem, raczej dopełniając starannie dobranymi odcieniami tonację barwną całego rysunku niż z nią kontrastując. To rodzaj środka artystycznego, któremu powierza zarówno estetyczne, jak i emocjonalne zadanie. Ujawnia w nich wyjątkową wrażliwość, nietuzinkowe poczucie humoru oraz dążenie do wydobycia ważnych treści. A tu pojawiają się kolejne odcienie twórczości Macieja Trzepałki. Tym razem związane z tematyką jego prac.
Artysta zajmuje się rysunkiem satyrycznym, ilustracją książkową, felietonem rysunkowym i komiksem. W kreowanym jego rysunkami świecie pojawiają się czasem naiwne w swoim postępowaniu, lecz sympatyczne postaci, będące inspiracją dla żartobliwych scenek. Znajdziemy tu humorystyczne portrety ludzi w pracy i w domu, w samochodach, pociągach i samolotach, w mieście i na wsi, w otoczeniu reagujących na ich obecność zwierząt, roślin i przedmiotów. Wszystkim artysta przydziela role: niektórym z nich dopisuje szczęście, innych prześladuje pech. Twórczość Trzepałki również tu ma swoje odcienie, chociaż wielu wydaje się wypełniona tylko pozytywną energią. Jednak jego rysunki, niejednokrotnie dotykające poważnej tematyki, budzą nie tylko uśmiech, lecz także emocje przynależne reakcjom na ostrzejszą satyrę. Tak dzieje się w przypadku prac poruszających kwestie ekologii, ochrony przyrody, działalności człowieka, odwołujących się do tematów ekonomicznych oraz polityki, gdzie bronią „w rękach” jego bohaterów pozostaje humor o nieco ciemniejszej, a czasem nawet prawie czarnej barwie.
Mam nadzieję, że nie tylko te odcienie twórczości Macieja Trzepałki odnajdą Państwo na wystawie przygotowanej przez Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego. Za współpracę przy jej powstawaniu dziękuję samemu artyście, a także kuratorce ekspozycji Paulinie Pilcickiej, autorowi oprawy graficznej i projektu katalogu wystawy Tomaszowi Rupocińskiemu oraz wszystkim Patronom medialnym.

Elżbieta Laskowska
Dyrektor Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego

Kurator: Paulina Pilcicka
Projekt plakatu i katalogu: Tomasz Rupociński, Labografia