Skip to main content

NIE TYLKO NÓŻKI!
Kabarety i rewie dwudziestolecia międzywojennego w Polsce

marzec – czerwiec 2018

o wystawie

Prezentowana wystawa służy przypomnieniu twórczości kabaretowej dwudziestolecia międzywojennego w Polsce. Kanwą narracji są fragmenty tekstów Juliana Tuwima, Mariana Hemara, Andrzeja Własta i innych autorów, wybrane według klucza odniesień do rzeczywistości społecznej, obyczajowej, kulturalnej i politycznej. Z popularnej rozrywki, z którą zawsze kojarzony był kabaret i rewia, przenosimy akcent na inny, satyryczny aspekt działalności twórców kabaretowych. Odejście od najbardziej znanych przebojów piosenki pozwala wydobyć niezauważane dotąd walory i znaczenie tekstów podawanych nie ze scen teatralnych, a ze „scenek” i „nadscenek”. Stąd również tytuł „Nie tylko nóżki!”, mający na celu zerwanie z infantylizacją kabaretu i rewii oraz niesprawiedliwą oceną jakości kabaretowej produkcji. Wachlarz tematów, które brali na warsztat autorzy piosenek i wierszyków, obejmował frywolne żarty, komentarze na temat kobiecej urody, mody i charakterów reprezentantek płci pięknej (często w stereotypowym ujęciu), kawiarniane flirty, plotki i ploteczki, dansingowe podboje, burzliwe romanse, marzenia o sławie i pieniądzach, jak również celne, i często mało „rozrywkowe”, spostrzeżenia na temat przemian obyczajowych, życia codziennego, problemów rodzinnych, biedy, życia ulicy, patologii społecznych, i wreszcie polityki – krajowej i zagranicznej, w tym zjawiska antysemityzmu. Wszystkie te wątki znalazły swój wyraz w rysunkach satyrycznych – tych drukowanych w prasie, jak i tych niepublikowanych. Zestawiamy je zatem z tekstami, by służyły za zwierciadło, jak na satyrę przystało. Wśród autorów są nazwiska znakomitych przedstawicieli gatunku, m.in. Jerzego Zaruby, Eryka Lipińskiego, Bronisława Wojciecha Linkego, Mendla Reifa, Anny Gosławskiej-Lipińskiej „Ha-Gi”.

Chcąc przypomnieć najważniejszych aktorów kabaretowych – m.in. Eugeniusza Bodo, Mirę Zimińską, Zulę Pogorzelską, Hankę Ordonównę, Adolfa Dymszę, Lodę Halamę, Fryderyka Járosy’ego, Kazimierza Krukowskiego, prezentujemy ich fotograficzne wizerunki. Dla przypomnienia, jaką siłę oddziaływania na wyobraźnię masową miały kabaret i rewia, przypominamy filmy i piosenki z lat 20. i 30. – nie tylko posiłkujące się estetyką „lekkiej muzy”, ale w których wątek kabaretowy jest jednym z ważniejszych. Żeby poczuć atmosferę życia kabaretowo-kawiarnianego, pokazujemy jedne z najciekawszych projektów okładek nut i programów kabaretowych, przytaczamy recenzje prasowe, m.in. samego Tadeusza Boya-Żeleńskiego, oraz teksty parodystyczne i autoparodystyczne wskazujące na ogromny dystans autorów i wykonawców do siebie i sztuki w ogóle. Zatem śmiejmy się z nimi! „Kto wie, czy świat potrwa jeszcze trzy tygodnie?”.

Prace ze zbiorów: Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Plakatu w Wilanowie – Oddziału Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Teatralnego w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej i Biblioteki Narodowej.

Materiały archiwalne ze zbiorów: Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego, Muzeum Teatralnego w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej, Narodowego Archiwum Cyfrowego, Archiwum Domu Aukcyjnego Rempex.

Stroje i biżuterię z epoki udostępnił Adam Leja, manekiny na wystawę udostępniło Stowarzyszenie Przyjaciele Muzeum Narodowego w Warszawie.

twórcy wystawy

Kuratorzy: Karolina Prymlewicz, Piotr Kułak
Projekt plakatu i katalogu: Paweł Osial

 


Zdzisław Czermański Józef Piłsudzki

ZDZISŁAW CZERMAŃSKI (1900 – 1970)

Piłsudski-girls, 1931 [J. Piłsudski, A. Koc, W. Sławek, B. Wieniawa-Długoszowski, I. Matuszewski, K. Świtalski, A. Prystor, B. Miedziński] Teka litografii pt. „Marszałek Piłsudski w 13 karykaturach Zdzisława Czermańskiego” Praca pochodzi z kolekcji Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego.
Stanisław Dobrzyński

STANISŁAW DOBRZYŃSKI (1897 – 1949)

Szał (z teki autolitografii „Szał"), 1921
Praca pochodzi z kolekcji Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego
Jerzy Zaruba

JERZY ZARUBA (1891 – 1971)

Jarmark przedwyborczy, 1931 [J. Piłsudski, A. Koc, W. Sławek, B. Wieniawa-Długoszowski, I. Matuszewski, K. Świtalski, A. Prystor, B. Miedziński] Teka litografii pt. „Marszałek Piłsudski w 13 karykaturach Zdzisława Czermańskiego” Praca pochodzi z kolekcji Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego.
Bolesław Baake

BOLESŁAW BAAKE (1905 – 1963)

bez tytułu, 1930
Praca pochodzi z kolekcji Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego.

Ekspozycja

Nie tylko nóżki eskpozycja
Nie tylko nóżki eskpozycja
Nie tylko nóżki eskpozycja
Nie tylko nóżki eskpozycja
Nie tylko nóżki eskpozycja
Nie tylko nóżki eskpozycja
Nie tylko nóżki eskpozycja
Nie tylko nóżki eskpozycja
Nie tylko nóżki eskpozycja

fot. Ireneusz Sobieszczuk

Wernisaż

fot. Ireneusz Sobieszczuk