Wystawa „Stasys - rysunki refleksyjne” prezentuje fragment twórczości rysunkowej Stasysa Eidrigevičiusa, grafika, rysownika, malarza, twórcy pasteli i plakatów, którego prace były prezentowane na wielu indywidualnych wystawach na świecie.

Na ekspozycji znalazły się dwa cykle rysunków, wykonanych w technice tuszu, które pochodzą z prywatnej kolekcji Artysty. Oba cykle, powstałe w 2000 roku, dotychczas nie były publikowane i pokazywane na wystawach. Pierwszy, o charakterze refleksyjnym, składa się z 28 rysunków, w których Artysta przedstawia figury ludzkie wykonujące różne czynności. Ujęcia postaci stanowią pretekst do wizualizacji abstrakcyjnych pojęć i stanów emocjonalnych twórcy. Ten niepowtarzalny i wyjątkowy w twórczości cykl, rysowany na dużych kartach, charakteryzuje się prostą formą i oszczędnym językiem artystycznej wypowiedzi. Dominuje w nim cienka linia, która nastraja, ukierunkowuje, konstruuje, kadruje, uwrażliwia, wreszcie określa, jaką formę ma przyjąć „to”, co powstało w umyśle Artysty.

Drugi cykl, zbliżony pod względem formalnym do pierwszego, wykonany w tej samej technice, to zbiór 37 prac humorystyczno-erotycznych, których głównym tematem jest grzybobranie. Seria ta łączy w sobie dużą dozę humoru z erotyką. Stanowi przeciwwagę do zbioru rysunków refleksyjnych i pokazuje odmienne, bardziej humorystyczne oblicze Stasysa. W „Grzybobraniu” Artysta ukazuje sferę flirtu, zalotów miłosnych i uwodzenia zarówno w świecie ludzi, jak i zwierząt. Te miłosne uniesienia i podboje znalazły w tym cyklu symboliczną formułę i charakterystyczną formę ukazywania miejsc intymnych jako grzybów kapeluszowych, co wzmacnia żartobliwy przekaz rysunków.

Prezentowany na wystawie materiał ilustracyjny ma na celu uświadomienie odbiorcy, że Stasys jako twórca wszechstronny, wypowiada się nie tylko za pomocą różnych dziedzin sztuki, ale także potrafi zabierać głos zarówno w poważnych sprawach, o czym świadczą jego refleksyjno-egzystencjalne rysunki, jak i śmiało sięga po nieco lżejszy, humorystyczny repertuar. Warto jednak podkreślić, że postawa Stasysa-humorysty jest postawą kontemplacyjną stąd na zaprezentowany w katalogu cykl rysunków humorystycznych należałoby spojrzeć z nieco odmiennej perspektywy i uznać je nie tyle za formę czystej rozrywki, co raczej za szczególny przykład kontynuacji refleksyjnych rozważań twórcy skupionych wokół człowieka i otaczającego go świata.

Stasys Eidrigevičius

Grafik, malarz, twórca pasteli urodzony 24 lipca 1949 roku w Mediniškiai na Litwie. Zajmuje się grafiką warsztatową, rysunkiem, ilustracją, ekslibrisem, rzeźbą, malarstwem, fotografią, projektowaniem plakatów, okładek oraz scenografii, a także sztuką performance i tworzeniem instalacji. W latach 1964-1968 uczył się w Szkole Rzemiosł Artystycznych im. S. Žukasa w Kownie w klasie projektowania artystycznego skóry. W latach 1968-1973 studiował malarstwo w Instytucie Sztuk Pięknych w Wilnie na Wydziale Pedagogicznym, gdzie dodatkowo uczestniczył w zajęciach z grafiki. W 1975 roku przyjechał do Polski. W 1980 uzyskał zgodę na pobyt stały w tym kraju i zamieszkał w Warszawie.

W swej twórczości zajmuje się wieloma dziedzinami sztuki, które niejednokrotnie ze sobą współistnieją i przenikają się. W latach 1970-1980 tworzy głównie ekslibrisy, obrazy hiperrealistyczne, miniatury w technikach akwareli, gwaszu i tempery oraz pierwsze ilustracje do książek. W 1971 roku debiutuje jako rysownik w tygodniku „Literatūra ir menas”. W późniejszym czasie jego rysunki i projekty okładek publikuje wiele czasopism polskich, m.in. „Literatura”, „Polityka”, „Radar”, „Filipinka”, „Nowa Wieś”, „Pentliczek”, „Jazzi Magazine”, „Wileńskie Słowo”, „Europa”, „Charaktery”, „Rzeczpospolita”, oraz zagranicznych, m.in. „Kultūros Barai”, „New York Times’’, „Book Review”, „The World Paper”, „Hemispheres”, „Philadelphia Inquirer Magazine”. W latach 80. w dalszym ciągu zajmuje się ilustrowaniem książek, podejmując współpracę z wieloma polskimi i zagranicznymi wydawnictwami, takimi jak: Polski Instytut Wydawniczy, Krajowa Agencja Wydawnicza, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Nasza Księgarnia (Polska); Vaga, Vyturys (Litwa); Viking (Wielka Brytania); Bohem Press, Editions Nord-Süd (Szwajcaria); Der Kinderbuchverlag (Niemcy). Lata 80. to także czas, w którym zaczyna projektować plakaty. Jest autorem wielu plakatów teatralnych, filmowych, wystawowych, festiwalowych i okolicznościowych, które przygotowuje dla instytucji w Polsce i za granicą, m.in. we Francji, w Hiszpanii, Danii, Litwie i USA. W 1984 roku podczas pobytu w Berlinie zaczyna tworzyć pastele, które do dziś pozostają jednym z głównych środków wyrazu artysty. W 1986 roku w Chicago powstają pierwsze maski jego autorstwa, które przyjmują formę obrazów wykonanych pastelami i przedstawiają zdeformowane, przeobrażone ludzkie twarze. Od początku lat 90. realizuje parateatralne performances, które wielokrotnie prezentuje m.in. podczas otwarć swych wystaw. W 1993 roku w Teatrze Studio w Warszawie wystawia swój pierwszy autorski spektakl pt. „Biały Jeleń”. Drugą sztukę teatralną pt. „Drewniany człowiek” przygotowuje w  tym samym teatrze w 2007 roku. Na początku lat 90. powraca na pewien czas do malarstwa olejnego i tworzy cykl 21 obrazów z tekstem pisanym w różnych językach. Lata 90. to również czas wzmożonej aktywności rzeźbiarskiej artysty. Rzeźbi głównie w drewnie i metalu. Także w tym okresie powstaje cykl „Smutków”, instalacji, na które składają się pastelowe twarze oraz gałęzie i korzenie drzew. W 2000 roku podczas pobytu we Francji Stasys poznaje technikę wielkoformatowej fotografii Fressona, która pozwala łączyć ze sobą efekty graficzne i malarskie. Pomimo tego, iż fotografia interesowała go od najmłodszych lat, to właśnie po 2000 roku powstają najbardziej interesujące, aranżowane zdjęcia, przedstawiające inscenizowane sceny. Również w Paryżu w latach 2003-2004 tworzy pierwsze papierowe maski budzące skojarzenia z japońskimi maskami z teatru Nō. W ostatnich latach artysta najchętniej sięga po pastel, uprawia rysunek, fotografię i projektuje plakaty.

Stasys swą bogatą i różnorodną twórczość artystyczną wielokrotnie prezentował i nadal prezentuje na wielu wystawach indywidualnych w Polsce i na świecie, m.in.: 1970 – Instytut Sztuk Pięknych, Wilno (Litwa); 1975 – BWA, Łódź; 1976 – BWA, Toruń; 1977 – Muzeum Pomorza Środkowego, Słupsk; 1979 – Galeria Krytyków, Warszawa; Pałac Pracowników Sztuki, Wilno (Litwa); 1981 – Galeria Zapiecek, Warszawa; 1983 – Théâtre Populaire Romand, La Chaux-de-Fonds (Szwajcaria); 1984 – Galeria Arisdorf, Bazylea (Szwajcaria); Galeria Lothara Sperlicha, Berlin Zachodni (Niemcy); 1985 – BWA, Łódź; Galeria Sztuki, Tallin (Estonia); Galeria Angeln, Lund (Szwecja); 1986 – BWA, Gdynia; Northridge University Gallery, Los Angeles (USA); 1987 – Konstfrämjandet Gallery, Göteborg (Szwecja); NDA Gallery, Sapporo (Japonia); 1988 – Muzeum Narodowe, Wrocław; Ginza Graphic Gallery, Tokio (Japonia); 1989 – Muzeum Historii Miasta Gdańska, Gdańsk; Ośrodek Kultury Polskiej, Lipsk (Niemcy); 1990 – Galeria Hesenhuis, Antwerpia (Belgia); Instytut Kultury Polskiej, Londyn (Wielka Brytania); 1991 – Muzeum Historii Miasta Łodzi, Łódź; Galeria Spicchi dell’Est, Rzym (Włochy); Musée d’Art et d’Histoire, Saint-Denis (Francja); 1992 – Galeria Studio, Warszawa; Muzeum Sztuki Współczesnej, Radom; Galeria Benassati, Modena (Włochy); 1993 – BWA, Olsztyn; Galeria Test, Warszawa; Centrum Sztuki Współczesnej, Wilno (Litwa); Eastwick Art Gallery, Chicago (USA); 1994 – Muzeum Śląskie, Katowice; Galeria Studio, Warszawa; 1995 – Lawrence Wilson Art Gallery, Perth (Australia); Nord-Est Galerie, Paryż (Francja); Museo de la Estampa, Mexico (Meksyk); 1996 – Muzeum Narodowe, Gdańsk; Musée des Oudayas, Rabat (Maroko); Mikkeli Art Museum, Mikkeli (Finlandia); Musée des Beaux-Arts, Le Locle (Szwajcaria); 1998 – Niemieckie Centrum Kultury, Bangalore (Indie); Ginza Graphic Gallery, Tokio (Japonia); 1999 – Dansk Plakatmuseum, Aarhus (Dania); Pałac Sztuki Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych i Galeria Domu Aukcyjnego „Sztuka”, Kraków; 2000 – Litewskie Muzeum Narodowe, Wilno (Litwa); Galeria 86, Łódź; Willy Brandt House, Berlin (Niemcy); Bet Ariela Cultural Center, Tel Awiw (Izrael); 2001 – Dom Artysty Plastyka ZPAF, Warszawa; Platan Gallery of Contemporary Art, Budapeszt (Węgry); Nord-Est Galerie, Strasburg (Francja); 2002 – Muzeum Plakatu, Warszawa; Lithuanian Museum of Art, Lemont (USA); 2003 – Instytut Polski, Paryż (Francja); Państwowa Galeria Sztuki, Sopot; 2004 – Thomas Masters Gallery, Chicago (USA); Poster Gallery, Tokushima (Japonia); 2005 – Museum der Stadt Güstrow, Güstrow (Niemcy); Galeria Zamkowa, Lublin; 2006 – Museo Explora, Rzym (Włochy); Muzeum Sztuki Zachodniej, Ryga (Łotwa); 2007 – Centre du Graphisme, Grenoble (Francja); Stara Galeria SPAF, Warszawa; 2008 – University of Michigan, Ann Arbor (USA); 2009 – Les Célestins Théâtre, Lyon (Francja); 2009 – Muzeum Podlaskie w Białymstoku, Białystok; 2010 – Galeria Grafiki i Plakatu, Warszawa; 2011 – Narodowa Galeria Sztuki, Wilno (Litwa); Ośrodek Praktyk Teatralnych, Gardzienice; 2012 – Litewskie Centrum Kultury, Warszawa; Galerie Roi Doré, Paryż (Francja); 2013 – Biblioteca Angelica, Rzym (Włochy); BWA, Zamość; 2014 – Galeria Kunstkamera, Wilno (Litwa); 2015 – Galeria Artemis, Kraków; 2016 – Zamek w Trokach, Troki (Litwa); 2017 – Płocka Galeria Sztuki, Płock; Mark Rothko Art Centre, Daugavpils (Łotwa); 2018 – Muzeum Literatury, Warszawa; 2019 – Narodowe Muzeum Sztuki im. M.K. Čiurlionisa, Kowno (Litwa); Musashino Art University, Tokio (Japonia); Musée des beaux-arts, La Chaux-de-Fonds (Szwajcaria); 2020 – La Galerie La Joie de Voir, Genewa (Szwajcaria); Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EESC), Bruksela (Belgia); Wirydarz – Galeria Sztuki Współczesnej, Lublin. Ponadto uczestniczył w wielu wystawach zbiorowych w Polsce i za granicą.

Artysta jest także laureatem prestiżowych nagród i wyróżnień na ogólnopolskich i międzynarodowych konkursach w dziedzinie ilustracji, małych form graficznych, ekslibrisu, plakatu oraz form przestrzennych. Nagrodzony m.in. na: VI Międzynarodowym Biennale Ekslibrisu Współczesnego – medal honorowy (Malbork, 1973); XVI Międzynarodowym Kongresie Ekslibrisu – III nagroda (Lizbona, 1976); Międzynarodowym Biennale Ilustracji dla Dzieci BIB ’79, BIB ’81, BIB ’89 – Złote Plakietki (Bratysława, 1979, 1981, 1989); Międzynarodowych Targach Książki – brązowy medal (Lipsk, 1984); II Międzynarodowym Konkursie na Ilustrację Książkową dla Dzieci – Grand Prix (Barcelona, 1986); II Międzynarodowym Salonie Plakatu – I nagroda oraz nagroda publiczności (Paryż, 1988); Międzynarodowym Festiwalu Filmowym – Złoty Hugo (Chicago, 1987); II Międzynarodowej Wystawie Sztuki Graficznej – srebrny medal (Nowy Jork, 1988); I Międzynarodowym Biennale Ilustracji Książkowej – Grand Prix (Belgrad, 1990); XIII Międzynarodowym Biennale Plakatu – brązowy medal (Warszawa, 1990); Międzynarodowym Biennale Ilustracji dla Dzieci BIB ’91 – Grand Prix (Bratysława, 1991); Art Expo 1994 – złoty medal (Tokio, 1994); XIV Biennale Plakatu Polskiego – brązowy medal, nagroda specjalna (Katowice 1995); XVI Biennale Plakatu Polskiego – złoty medal (Katowice, 1999); IX Międzynarodowym Triennale Plakatu – brązowy medal (Toyama, 2009). W 1993 roku został laureatem Paszportu „Polityki”.

W 2000 roku otrzymał Order Wielkiego Księcia Giedymina. W 2001 – Litewską Narodową Nagrodę Kultury i Sztuki. W 2010 odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w 2019 – Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. W tym samym roku dostał nagrodę „Nieś swoje światło i wierz” od Ministerstwa Kultury Republiki Litewskiej. W 2009 roku uhonorowany przez Akademię Sztuk Pięknych w Wilnie tytułem doktora honoris causa. Od 2012 roku jest Honorowym Członkiem Rosyjskiej Akademii Sztuki.

Prace Stasysa Eidrigevičiusa znajdują się w zbiorach wielu muzeów i galerii na całym świecie, m.in. w Muzeum Narodowym w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Szczecinie, Muzeum Plakatu w Wilanowie, Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie, Litewskim Muzeum Narodowym w Wilnie, Muzeum Narodowym w Pradze, Muzeum Watykańskim, Musée des Arts Décoratifs w Paryżu, British Museum w Londynie, Stedelijk Museum w Amsterdamie, Dansk Plakatmuseum w Kopenhadze, Museum of Modern Art w Nowym Jorku, National Library w Waszyngtonie, Creation Gallery w Tokio, Museum of Modern Art w Toyama oraz w kolekcjach prywatnych.

Opracowanie biogramu: Piotr Kułak

Kurator i redaktor katalogu: Piotr Kułak
Projekt graficzny katalogu: Paweł Osial
Projekt plakatu: Stasys Eidrigevičius